Nüfus Piramitleri

NÜFUS PİRAMİTLERİ

Herhangi bir yerin nüfus özelliklerini göstermede nüfus piramitleri kullanılır.

Nüfus piramitlerinden;

·          Ülkenin nüfus özellikleri,

·          yaş grupları,

·          cinsiyet durumu

·          ve ekonomik özellikleri (kalkınmışlık durumu) gibi özellikler hakkında bilgi edinilebilir.

 Nüfusun Yaş Yapısı

 

Nüfus piramitlerinden faydalanarak nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı öğrenilebilir. Genel olarak;

0-14 yaş çocuk,

15-64 yaş grubu yetişkin (çalışan veya üretici),

65 ve daha yukarı yaş grubu ise yaşlı nüfus olarak kabul edilir.

0-14 yaş grubu ile 65 yaş üzeri nüfus bağımlı (tüketici) nüfustur.

Doğum oranı yüksek olan ülkelerde çocuk ve genç nüfus oranı fazla, yaşlı nüfus oranı ise azdır. Bu durumda; bağımlı nüfus oranı da yüksek olmaktadır.  Bu durum, genellikle az gelişmiş veya ekonomik kalkınmasını henüz gerçekleştirememiş ülkelerde görülmektedir

Doğum oranının az olduğu gelişmiş ülkelerde çocuk nüfus oranı çok düşük, orta yaş ve yaşlı nüfus oranı oldukça yüksektir. Bu tür ülkelerde çalışan nüfus oranı fazla olduğu için bağımlı nüfus oranı düşüktür. Gelişmiş ülkelerde hayat standartlarının yüksek olması sebebiyle ortalama insan ömrü daha uzundur.

Çalışan nüfus (15-64 yaş arası), hem kendi hem de çalışmayanların ihtiyaçlarını karşılamak ve onlara bakmakla yükümlüdür.

Nüfusun yaş yapısını belirleyen en önemli etmen doğum oranıdır. Bunun dışında göçler, savaşlar ve salgın hastalıklar da bir ülkenin yaş yapısı üzerinde etkilidir.

Nüfusun Cinsiyet Yapısı

Nüfus piramitlerine göre nüfusun cinsiyet durumu da öğrenilebilir.

Dünya genelinde kadın ve erkek oranlarına bakıldığında,

gelişmiş ülkelerde  yaşlı nüfus içinde kadın nüfus oranının  daha fazla olduğu görülür.

Geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde ise erkek nüfus oranı daha fazladır.

Göç veren ülkelerde veya bölgelerde kadın nüfusun, göç alan ülke veya bölgelerde ise erkek nüfusun fazla olduğu görülür. Ayrıca savaşlar da nüfusun cinsiyet yapısı üzerinde etkili olabilmektedir

İkizkenar Üçgen Piramit

 

Düzgün bir üçgene benzeyen bu piramit, yüksek doğum ve ölüm oranlarına sahip ülkelere aittir.

Sanayi Devrimi öncesi toplumların çoğu bu piramit örneğini yaşamıştır.

Günümüzde ise Bangladeş gibi yüksek doğum ve ölüm oranlarının yaşandığı ülkelerde görülmektedir.

Geniş Tabanlı Piramit

Bu piramit, düzgün üçgen piramidine göre kenarları içe çökük bir özellik gösterir. 

0-5 yaş grubundaki ölüm oranlarının azalmaya başladığı; ancak doğum oranlarının yüksek olduğu ülkelerin piramididir.

Bu tür piramitler, İran ve Nijerya gibi gelişmekte olan ülkelerde görülmektedir.

Dar Tabanlı Piramit

Bu piramit; arı kovanı şeklindedir. Düşük doğum ve ölüm oranlarının görüldüğü ülkelerin nüfus piramididir. 

Düşük doğum oranları nedeniyle piramidin tabanı dardır. İngiltere ve İsveç gibi kalkınmış ülkelerbuna örnektir.

 

Çan Şeklindeki Piramit

Çan şeklindeki bu piramit, uzun bir zaman sürecinde düşük doğum ve ölüm oranlarından sonra doğum oranlarının arttığını göstermektedir. 

ABD ve Kanada gibi ülkelere özgü bir piramittir.

Asimetrik Şekilli Piramit

Asimetrik şekilli bu piramit, doğum oranında hızlı bir düşüş görüldüğü, ölüm oranının da düşük olduğu piramit tipidir. 

Japonya gibi büyük nüfus problemi yaşadıktan sonra hızla gelişen ülkelere özgü bir piramittir.